威妥玛式拼音法详细资料大全

Oct08

以下文字资料是由(历史新知网www.lishixinzhi.com)小编为大家搜集整理后发布的内容,让我们赶快一起来看一下吧!

威妥玛式拼音法(Wade-Giles romanization)又称威妥玛-翟理斯式拼音,简称威氏拼音法 。

它是1867年开始的,由英国人威妥玛(Thomas Francis Wade,1818年—1895年,今天的习惯应该翻译成托玛斯·韦德)等人合编的注音规则,叫“威氏拼音”。

威妥玛曾于1871年任英国驻华公使,1883年回国。1888年起在剑桥大学任教授,讲授汉语,直至1895年逝世。他以罗马字母为汉字注音,创立威氏拼音法。后来H.A.Giles稍加修订,合称WG威氏拼音法(Wade-Giles System)。它的最大优点是利用送气符号(‘)来表示送气的声母。

威玛氏音标,在1958年大陆推广汉语拼音方案前广泛被用于人名、地名注音,影响较大。1958年后,逐渐废止。

中国大陆除了少数需要保持文化传统的场合外,基本不用,除一些已成习用的专有名词如I-ching(易经)、Tai-chi(太极)仍保留威妥玛拼音以外(注意北大清华苏大等英文名为邮政拼音,中山大学为粤语拼音,都不是威妥玛拼音),而大多数地名、人名已使用汉语拼音。

威妥玛式拼音与汉语拼音对照的例子,如:“功夫”,威妥玛式拼音为 Kung fu,而汉语拼音则为:gōng fu。

中国清末至1958年汉语拼音方案公布前,中国和国际上流行的中文拼音方案。这个方案被普遍用来拼写中国的人名、地名等,一般称为威妥玛式拼音。威妥玛式拼音,虽然保持了接近英文拼法的一些特点,但是并不完全迁就英文的拼写习惯。

基本介绍

  • 中文名:威妥玛式拼音法
  • 外文名:Wade-Giles romanization
  • 又称:威妥玛-翟理斯式拼音;韦氏拼音
  • 用途:拼写中国的人名、地名等
套用,发明人,发展过程,主要影响,注音对应,对照表,音标对比,中国地名,

套用

许多中国地名和人名以及商标品名仍旧沿袭了这种拼写方式。 1958年2月11日,由第一届全国人民代表大会第五次会议正式批准的《现代汉语拼音方案》,是建国至今唯一未被修改过的法案。五十多个年头过去了,可许多享誉海内外的品牌依旧用的是威妥玛式拼音。如中华烟“Chunghwa”,张裕葡萄酒“Changyu”。

发明人

威妥玛( Sir Thomas Francis Wade,又译作“ 韦德”),生于1818 年,卒于1895 年,在中国任外交官(官至驻华“公使”)43 年之久。在此之前,他主要在上海海关工作并负责对来自英国本土的海关人员进行汉语培训。先后在1859 年著《寻津录》,1867 年撰写了汉语教科书《语言自迩集》,成功发展了用拉丁字母写汉字地名的 ... ,一般称作“ 威妥玛拼音”或“ 威妥玛式(Wade System) ”,成为中国地名、人名及事物名称外译之译音标准。 威妥玛 威妥玛自称他用了8 年时间制定正字法,几经反复,几易其稿,最后才完成。《语言自迩集》是一部容量巨大,内容包括西人学习汉语的教本、一百几十年前北京话口语实录描写及汉语语法研究之集大成的著作。它的重要价值除了在北京话和国语历史乃至中国语言学史上的开拓意义外,还在于这是一部注重现代汉语口语教学并用拉丁字母注音的“ 对外汉语教材”的开先河之作。

发展过程

追溯西儒创借拉丁字母注音汉字的历史进程,其源头大概出自西人对中文名称译音的需要,其“开山”之作当推17 世纪初,即1605 年利玛窦(Matteo Rii) 的《西字奇蹟》和后来金尼阁(Nicolas Trigault) 的《西儒耳目资》。 至19 世纪先后又有马礼逊的《英华字典》及麦都思的《英汉字典》,皆是用26 个字母给汉字注音。虽然这些著作并未在社会上广泛流通,影响有限,但正是这些阶梯性的早期实践和准备,为19 世纪70 年代“ 威妥玛式”拼音方案的出现及流传奠定了基础。例如,虽然马礼逊的音标系统主要记载了广州地区的方音,而威妥玛式的标音对象则是更有代表性和实用性的北京官话,但是,威妥玛式继承了马礼逊方案的一些特点,又简化了马礼逊方案的一些写法。威妥玛式最大的优点是减少了音符的数量,力求各个音符的一致性并近似英语的发音,从而达到经济、一致的原则。此外,历史还曾出现过马礼逊拼音、萨默斯拼音(1863)等 ,但均不如威妥玛拼音的影响力大。 后来翟理斯( H. A. Giles) 在其《华英字典》(Chinese English Dictionary,1912 年出版) 中,对威妥玛的标音系统又略加改良,形成了“ 威妥玛-翟理斯式” (Wade-Giles)。威氏拼音诞生之后被广泛地运用于邮政电信、海外图书馆中文藏书编目、外交护照之中文人名及地名的译音等等。 1906年春在上海举行了“帝国邮电联席会议”﹐对中国地名的拉丁字母拼写法进行统一和规范。会议决定﹐基本上以翟理斯所编《华英字典》(1892年上海初版)中的拉丁字母拼写法为依据,也就是威妥玛-翟理斯式拼音。为了适合打电报的需要﹐会议决定不采用任何附加符号(例如送气符号等)。此种拼音系统被称为“邮政式拼音(Postal Spelling System)”,在1912年中华民国成立之后继续使用,它是20世纪上半叶西方国家拼写中国地名时最常用的系统。 直至20 世纪50 年代中国研制出“ 汉语拼音方案”之前这么多年,几乎不再有人“发明”新的字母拼音方案。一套音标,能够历时100 多年而不衰,除为风气之先外,必有其自身独到的长处和优势。这是值得我们今后认真加以研究的地方。当然,用今天的眼光再对“ 威妥玛式”作科学、客观的审视,就会发现它的一些不足之处。主要有:虽然音符减少了,但是附加符号(即音符上面或右上角的那些小符号,如表送气的那一撇,类似英语的撇号) 却增加了;有两套不一致的表舌尖元音的音标符号;一符多用的现象。这些标识符都极易造成混乱和不便。但是,西人对汉字的罗马字母标音的尝试,却是汉语拼音的一种“ 历史前奏”。 1956年2月“ 文改会”发表的《汉语拼音方案(草案) 》之后,汉语拼音代替了威氏拼音。

主要影响

威妥玛拼音虽然影响不小,但一直未成为官方标准。然而,有关使用拉丁字母为汉字注音的努力一直没有停止。1928年中华民国教育部公布第一套法定的拉丁化拼音方案——国语罗马字(简称国罗),但由于种种原因流传时间较短,影响不大。1958年2月11日第一届全国人民代表大会第五次会议正式批准了《汉语拼音方案》,中国的地名改用汉语拼音拼写。在此之后,汉语拼音在国际上的影响不断扩大。1977年,联合国地名标准化会议决定采用《汉语拼音方案》作为拼写中国地名的国际标准;1979年联合国秘书处决定采用汉语拼音作为在各种罗马字母文字中转写中国人名和地名的标准;1982年,国际标准化组织(ISO)决定采用《汉语拼音方案》作为拼写法的国际标准。 邮政式拼音和威妥玛拼音法并未完全消失。北京大学(Peking University)、清华大学(Tsinghua University)、苏州大学(SooChow University)的英文校名用的就是邮政式拼音。同时,为保证历史的延续性,少量享誉海内外的商标至今仍旧使用威妥玛拼音法,例如:茅台Moutai,中华Chunghwa等等。汉语拼音推行之后,威妥玛拼音法虽在国内基本不再使用,但在西方学术界仍较为流行。某些历史名人的英文拼写方式也采用了威妥玛拼音,例如:孙中山Sun Yat-sen, ... Mao Tse-tung,蒋介石ChiangKai-shek,宋庆龄Soong Ching-ling,宋美龄Soong May-Iing,等等。这是需要特别留意的,有人在把这些人物译回汉语时就闹过笑话。有些使用威妥玛拼音的专有名词已被吸纳为英文的外来语,例如:功夫Kungfu、太极Taichi、易经I Ching、清明节Chingming Festival、宫保鸡丁Kungpao Chicken等等。 碰到这些词时,也要特别留意,否则也会闹笑话。简而言之,威妥玛拼音还没有完全退出历史舞台,在相当长一段时期内仍将发挥重要作用。

注音对应

声母与注音的对应 p ㄅ p` ㄆ m ㄇ f ㄈ t ㄉ t` ㄊ n ㄋ l ㄌ k ㄍ k` ㄎ ng 兀 h ㄏ ch(i) ㄐ ch`(i) ㄑ hs ㄒ ch ㄓ ch` ㄔ sh ㄕ j ㄖ ts,tz ㄗ ts`,tz` ㄘ s,sz ㄙ 注﹕tz,tz`,sz只用在空韵前。如兹﹑雌﹑思等。 韵母与注音的对应 i,yi ㄧ u,wu ㄨ,y ㄩ a ㄚ ia,ya ㄧㄚ ua,wa ㄨㄚ o ㄛ io,yo ㄧㄛ uo,wo ㄨㄛ o,yo ㄩㄛ ㄜ ieh,yeh ㄧㄝ eh,yeh ㄩㄝ ai ㄞ uai,wai ㄨㄞ ei ㄟ ui,wei ㄨㄟ ao ㄠ iao,yao ㄧㄠ ou ㄡ iu,yu ㄧㄡ an ㄢ ien,yen ㄧㄢ uan,wan ㄨㄢ an,yan ㄩㄢ n ㄣ in,yin ㄧㄣ un,wn ㄨㄣ n,yn ㄩㄣ ang ㄤ iang,yang ㄧㄤ uang,wang ㄨㄤ ng ㄥ ing,ying ㄧㄥ ung,wng ㄨㄥ iung,yung ㄩㄥ rh ㄦ ih (ㄓ行韵母) (ㄗ行韵母) 注﹕第二种拼法为前无声母时使用。 声调 用 ... 数字1﹑2﹑3﹑4﹐分别表示阴平﹑阳平﹑上声﹑去声﹐标在音节 的右上角。一般只在辞书里用。 引用

对照表

注音声母与汉语拼音、威妥玛拼法对照表: 注音符号 ㄅ ㄆ ㄇ ㄈ ㄉ ㄊ ㄋ ㄌ ㄍ ㄎ ㄏ ㄐ ㄑ ㄒ ㄓ ㄔ ㄕ ㄖ ㄗ ㄘ ㄙ 汉语拼音 b p m f d t n l g k h j q x zh ch sh r z c s 威妥玛拼音 p p' m f t t' n l k k' h ch(i) ch'(i) hs ch ch' sh j ts,tz ts',tz' s,sz 读音 玻 坡 摸 佛 得 特 讷 勒 哥 科 喝 基 欺 希 知 蚩 诗 日 资 雌 思 注音单韵母与汉语拼音对应单韵母、威妥玛拼法对照表: 注音符号 ㄚ ㄛ ㄜ ㄝ ㄧ ㄨ ㄩ 汉语拼音 a o e e i u ü 威妥玛拼音 a o e ehi u ü 无声母时拼音标注方式 a o e eh yi wu yu 对应的汉字“读音” 阿 喔 鹅 (耶的韵母) 衣 屋 迂

音标对比

方括弧里的是汉语拼音。它左边的是此汉语拼音的威氏拼音。 p[b] p'[p] m[m] f[f] t[d] t'[t] n [n] l [l] k [g] k'[k] h [h] ch[j] ch' [q] hs[x] ch[zh] ch'[ch] sh[sh] j[r] ts tz [z] ts' tz'[c] s ss sz [s] y [y] w [w] a[a] o[o] ê[e] eh[ê] êrh [er] ih[-i1] ǔ[-i2] i u[u] ǖ [ǖ] ai[ai] ei[ei] ao[ao] ou[ou] an[an] ên[en] ang [ang] êng [eng] ia[ia] io[io] ieh [ie] iao [iao] iu[iou] ien [ian] in[in] iang[iang] ing [ing] ua[ua] uo[uo] uai [uai] uei ui[ui] uan [uan] un[un] uang[uang] ung [ong] ǖeh [ǖ] ǖan [ǖan] ǖn[ǖn] iung[iong] 汉语拼音-韦氏拼音 Pinyin to Wade-Giles Conversion Table Wade-Giles pinyin a -- a
ai -- ai
an -- an
ang -- ang
ao -- ao
ba -- pa
bai -- pai
ban -- pan
bang -- pang
bao -- pao
bei -- pei
ben -- pen
beng -- peng
bi -- pi
bian -- pien
biao -- piao
bie -- pieh
bin -- pin
bing -- ping
bo -- po
bu -- pu
ca -- ts'a
cai -- ts'ai
can -- ts'an
cang -- ts'ang
cao -- ts'ao
ce -- ts'e
cen -- ts'en
ceng -- ts'eng
cha -- ch'a
chai -- ch'ai
chan -- ch'an
chang -- ch'ang
chao -- ch'ao
che -- ch'e
chen -- ch'en
cheng -- ch'eng
chi -- ch'ih
chong -- ch'ung
chou -- ch'ou
chu -- ch'u
chuai -- ch'uai
chuan -- ch'uan
chuang -- ch'uang
chui -- ch'ui
chun -- ch'un
chuo -- ch'o
ci -- tz'u
cong -- ts'ung
cou -- ts'ou
cu -- ts'u
cuan -- ts'uan
cui -- ts'ui
cun -- ts'un
cuo -- ts'o
da -- ta
dai -- tai
dan -- tan
dang -- tang
dao -- tao
de -- te
deng -- teng
di -- ti
dian -- tien
diao -- tiao
die -- tieh
ding -- ting
diu -- tiu
dong -- tung
dou -- tou
du -- tu
duan -- tuan
dui -- tui
dun -- tun
duo -- to
e -- o
en -- en
er -- erh
fa -- fa
fan -- fan
fang -- fang
fei -- fei
fen -- fen
feng -- feng
fo -- fo
fou -- fou
fu -- fu
ga -- ka
gai -- kai
gan -- kan
gang -- kang
gao -- kao
ge -- ko
gen -- ken
geng -- keng
gong -- kung
gou -- kou
gu -- ku
gua -- kua
guai -- kuai
guan -- kuan
guang -- kuang
gui -- kuei
gun -- kun
guo -- kuo
ha -- ha
hai -- hai
han -- han
hang -- hang
hao -- hao
he -- ho
hei -- hei
hen -- hen
heng -- heng
hong -- hung
hou -- hou
hu -- hu
hua -- hua
huai -- huai
huan -- huan
huang -- huang
hui -- hui
hun -- hun
huo -- huo
ji -- chi
jia -- chia
jian -- chien
jiang -- chiang
jiao -- chiao
jie -- chieh
jin -- chin
jing -- ching
jiong -- chiung
jiu -- chiu
ju -- chü
juan -- chüan
jue -- chüeh
jun -- chün
ka -- k'a
kai -- k'ai
kan -- k'an
kang -- k'ang
kao -- k'ao
ke -- k'o
ken -- k'en
keng -- k'eng
kong -- k'ung
kou -- k'ou
ku -- k'u
kua -- k'ua
kuai -- k'uai
kuan -- k'uan
kuang -- k'uang
kui -- k'uei
kun -- k'un
kuo -- k'uo
lü -- lü
la -- la
lai -- lai
lan -- lan
lang -- lang
lao -- lao
le -- le
lei -- lei
leng -- leng
li -- li
lian -- lien
liang -- liang
liao -- liao
lie -- lieh
lin -- lin
ling -- ling
liu -- liu
long -- lung
lou -- lou
lu -- lu
luan -- luan
luan -- lüan
lue -- lüeh
lun -- lun
luo -- lo
ma -- ma
mai -- mai
man -- man
mang -- mang
mao -- mao
mei -- mei
men -- men
meng -- meng
mi -- mi
mian -- mien
miao -- miao
mie -- mieh
min -- min
ming -- ming
miu -- miu
mo -- mo
mou -- mou
mu -- mu
nü -- nü
na -- na
nai -- nai
nan -- nan
nang -- nang
nao -- nao
nei -- nei
nen -- nen
neng -- neng
ni -- ni
nian -- nien
niang -- niang
niao -- niao
nie -- nieh
nin -- nin
ning -- ning
niu -- niu
nong -- nung
nou -- nou
nu -- nu
nuan -- nuan
nue -- nüeh
nuo -- no
ou -- ou
pa -- p'a
pai -- p'ai
pan -- p'an
pang -- p'ang
pao -- p'ao
pei -- p'ei
pen -- p'en
peng -- p'eng
pi -- p'i
pian -- p'ien
piao -- p'iao
pie -- p'ieh
pin -- p'in
ping -- p'ing
po -- p'o
pou -- p'ou
pu -- p'u
qi -- ch'i
qia -- ch'ia
qian -- ch'ien
qiang -- ch'iang
qiao -- ch'iao
qie -- ch'ieh
qin -- ch'in
qing -- ch'ing
qiong -- ch'iung
qiu -- ch'iu
qu -- ch'ü
quan -- ch'üan
que -- ch'üeh
qun -- ch'ün
ran -- jan
rang -- jang
rao -- jao
re -- je
ren -- jen
reng -- jeng
ri -- jih
rong -- jung
rou -- jou
ru -- ju
ruan -- juan
rui -- jui
run -- jun
ruo -- jo
sa -- sa
sai -- sai
san -- san
sang -- sang
sao -- sao
se -- se
sen -- sen
seng -- seng
sha -- sha
shai -- shai
shan -- shan
shang -- shang
shao -- shao
she -- she
shen -- shen
sheng -- sheng
shi -- shih
shou -- shou
shu -- shu
shua -- shua
shuai -- shuai
shuan -- shuan
shuang -- shuang
shui -- shui
shun -- shun
shuo -- shuo
si -- ssu
song -- sung
sou -- sou
su -- su
suan -- suan
sui -- sui
sun -- sun
suo -- so
ta -- t'a
tai -- t'ai
tan -- t'an
tang -- t'ang
tao -- t'ao
te -- t'e
teng -- t'eng
ti -- t'i
tian -- t'ien
tiao -- t'iao
tie -- t'ieh
ting -- t'ing
tong -- t'ung
tou -- t'ou
tu -- t'u
tuan -- t'uan
tui -- t'ui
tun -- t'un
tuo -- t'o
wa -- wa
wai -- wai
wan -- wan
wang -- wang
wei -- wei
wen -- wen
weng -- weng
wo -- wo
wu -- wu
xi -- hsi
xia -- hsia
xian -- hsien
xiang -- hsiang
xiao -- hsiao
xie -- hsieh
xin -- hsin
xing -- hsing
xiong -- hsiung
xiu -- hsiu
xu -- hsü
xuan -- hsüan
xue -- hsüeh
xun -- hsün
ya -- ya
yai -- yai
yan -- yen
yang -- yang
yao -- yao
ye -- yeh
yi -- i
yin -- yin
ying -- ying
yo -- yo
yong -- yung
you -- yu
yu -- yü
yuan -- yüen
yue -- yüeh
yun -- yün
za -- tsa
zai -- tsai
zan -- tsan
zang -- tsang
zao -- tsao
ze -- tse
zei -- tsei
zen -- tsen
zeng -- tseng
zha -- cha
zhai -- chai
zhan -- chan
zhang -- chang
zhao -- chao
zhe -- che
zhen -- chen
zheng -- cheng
zhi -- chih
zhong -- chung
zhou -- chou
zhu -- chu
zhua -- chua
zhuai -- chuai
zhuan -- chuan
zhuang -- chuang
zhui -- chui
zhun -- chun

中国地名

中国地名英文新旧拼法比照(汉语拼音、邮政式拼音),注意邮政拼音并不等于威妥玛拼音,邮政式拼音有大量滞古发音以及方言发音。 早期的地名译音用方言音或官话音,拼音形式直接用葡语、西语、意语、拉丁语、法语或者英语转写。后来的多用官话音,拼音形式一般多用威妥玛式拼音或者邮政式拼音或者国语罗马字。 中国地名英文新旧拼法比照(汉语拼音、邮政式拼音)
邮政式拼音 地名 汉语拼音
Mukden 沈阳 Shenyang
Peking 北京 Beijing
Nanking 南京 Nanjing
Sian 西安 Xi'an
Canton/Kwangchow 广州 Guangzhou
Amoy 厦门 Xiamen
Tsingtao 青岛 Qingdao
Dairen/Taline/Dalny 大连 Dalian
Namhoi ... Nanhai
Seundak 顺德 Shunde
Chu-hai 珠海 Zhuhai
Shekki/Chung-shan 中山 Zhongshan
PortArthur/Ryojun 旅顺 Lüshun
Chengtu 成都 Chengdu
Tientsin 天津 Tianjin
Foochow/Fuchow 福州 Fuzhou
Yenan 延安 Yan'an
Soochow/Wuxian 吴县(今苏州) Suzhou
Wusih/Wuhsi 无锡 Wuxi
Hsuchow 徐州 Xuzhou
Hofei 合肥 Hefei
Chungking 重庆 Chongqing
Tsinan 济南 Ji’nan
Chefoo 烟台(芝罘) Yantai
Kirin/Chilin 吉林 Jilin
Kweilin 桂林 Guilin
Kukong 韶关 Shaoguan
Swatow 汕头 Shantou
Teochew/Chiu Chow 潮州 Chaozhou
Chinchew/Chinchu 泉州 Quanzhou
Changchow 漳州 Zhangzhou
Chankiang/Chan-chiang 湛江 Zhanjiang
Hanchung 汉中 Hanzhong
Sining/Hsi-ning 西宁 Xining
Kongmoon 江门 Jiangmen
Hangchow/Hangchou 杭州 Hangzhou
Yangchow/Yangchou 扬州 Yangzhou
Chinkiang/Chen-chiang 镇江 Zhenjiang
Ningpo 宁波 Ningbo
Shao-hsing/Shaohing 绍兴 Shaoxing
Chusan/Chou-shan 舟山 Zhoushan
Wenchow 温州 Wenzhou
Pakhoi/Pei-hai 北海 Beihai
Tsinkiang 晋江 Jinjiang
Kweiyang 贵阳 Guiyang
Hsinking 新京(今长春) Changchun
Paoting 保定 Baoding
Paoki 宝鸡 Baoji
Ko-hiông 高雄 Gaoxiong
Ke-lâng 基隆 Jilong
Tâi-tiong 台中 Taizhong
Sin-tek 新竹 Xinzhu
Chia-yi 嘉义 Jiayi
Tâi-lâm/T'ai-nan 台南 Tainan
Quemoy 金门 Jinmen
Kweisui/Hohhot 归绥(今呼和浩特) Guisui(Huhehaote)
Tihwa/Urumchi 迪化(今 ... ) Dihua(Wulumuqi)
Cascar/Qäshqär 喀什 Kashi
Kumul/Qomul 哈密 Hami
Turpan 吐鲁番 Tulufan
K'o-la-ma-i 克拉玛依 Kelamayi
Kulja 伊犁(自治州) Yili
Ha-erh-pin/Kharbin 哈尔滨 Ha’erbin
Tsitsihar 齐齐哈尔 Qiqihaer
Manchouli 满洲里 Manzhouli
Paotow 包头 Baotou
Tungchow 通州 Tongzhou
Hoihow 海口 Haikou
Chengteh/Jehol 承德(热河) Chengde
Tantung/Antung 丹东(安东) Dandong
Tatung 大同 Datong
Tunhwang 敦煌(炖煌) Dunhuang
Chinchow 锦州 Jinzhou
Yamchow/Yen Chow 钦州 Qinzhou
Liuchow 柳州 Liuzhou
Hulunbuir 呼伦贝尔 Hulunbei‘er
Ulanqab/Ulaanchab 乌兰察布 Wulanchabu
Koerhmu/Na-gor-mo 格尔木 Ge'ermu
Gzhis-ka-rtse 日喀则 Rikaze
Chab-mdo 昌都 Changdu
Mnga'ris 阿里(地区) Ali
Nying-khri 林芝 Linzhi
Nag-chu 那曲 Naqu
Lho-kha 山南 Shannan
Shansi 山西 Shanxi
Shensi 陕西 Shaanxi
Szechwan 四川 Sichuan
Kiangsi 江西 Jiangxi
Anhwei 安徽 Anhui
Kiangsu 江苏 Jiangsu
Shan-tung 山东 Shandong
Fukien/Foukien 福建 Fujian
Kalgan 张家口 Zhangjiakou
TaChou 达州 DaZhou
Yun Chieng 运城 Yuncheng